Η συμβολή της Περαχώρας στους Αγώνες της Ελευθερίας
Συμμετοχή των Δερβενοχωριτών σε συγκρούσεις της Ελληνικής Επανάστασης
Η Περαχώρα, κεφαλοχώρι των Γερανείων, αποτέλεσε ενεργό κύτταρο της Ελληνικής Επανάστασης, όχι μόνο στα πρώτα χρόνια της εξέγερσης αλλά και στη διάρκειά της. Οι Περαχωρίτες, ενταγμένοι στο ηρωικό σώμα των Δερβενοχωριτών, πιστοί στο κοινό σχέδιο αγώνα και στις εντολές της Προσωρινής Επαναστατικής Διοίκησης, πολέμησαν με αυταπάρνηση όπου υπήρχε ανάγκη. Οι σχέσεις τους με επιφανείς αγωνιστές όπως ο Νικηταράς, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος και οι Υδραίοι προεστοί – με τους οποίους τους συνέδεε και η κοινή αρβανίτικη καταγωγή – ενίσχυαν τη στρατιωτική τους παρουσία στον Αγώνα της Ελευθερίας.
Οι Περαχωρίτες – Δερβενοχωρίτες εκτός από τα πολεμικά γεγονότα της Κορίνθου / Πολιορκίες Ακροκορίνθου (1821) και τη Μάχη της Περαχώρας (1822) πολέμησαν από κοινού:
Μάιος
με Ηλία Μαυρομιχάλη, Κυριακούλη Μαυρομιχάλη και Νικηταρά στο Κριεκούκι (Ερυθρές) και στην Κάζα Βοιωτίας
20 Ιουλίου
στη Λειβαδιά κατά του Ομέρ Βρυώνη
24 Ιουλίου
στο Κριεκούκι (Ερυθρές) Βοιωτίας
30 Ιουλίου
στον Κερατόπυργο - Κερατσίνι, οχύρωση για την αντιμετώπιση του Ομέρ Βρυώνη
17 Ιουλίου
στο Μεγάλο Δερβένι της Μεγαρίδας στο πλευρό του Νικηταρά κατά της φρουράς που άφησε ο Δράμαλης
15 Μαΐου
στο Χρυσό Σαλώνων Φωκίδας
5 Ιουνίου
στο Χρυσό Σαλώνων Φωκίδας
5 Ιουλίου
στον Κάλαμο του Μαραθώνα
17 Ιουλίου
στο πλευρό του Ι. Γκούρα στην Αθήνα
6 - 10 Αυγούστου
στο Χαϊδάρι με τον Ν. Κριεζιώτη, Β. Μαυροβουνιώτη και Γ. Καραϊσκάκη
28 Αυγούστου
στα Τρίκορφα, στους Μύλους Αργολίδος με τον Αρχοντόπουλο (Ιωάννη Νοταρά) κατά του Ιμπραήμ
10 Απριλίου έως 10 Μαΐου
στο Κερατσίνι με τον Γ. Καραϊσκάκη και τον Αρχοντόπουλο (Ιωάννη Νοταρά) και στο Καματερό Αττικής με Β. Μαυροβουνιώτη
01
Η ηρωική Φρουρά του Μεσολογγίου στην Περαχώρα
Η Έξοδος του Μεσολογγίου, η οποία πραγματοποιήθηκε τη νύχτα της 10ης προς 11η Απριλίου 1826, αποτέλεσε κορυφαία σελίδα αυτοθυσίας και ηρωισμού στην ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης.
Οι πολιορκημένοι Μεσολογγίτες, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, ύστερα από έναν χρόνο εξαντλητικής πολιορκίας από τους Τούρκους και τους Αιγυπτίους του Ιμπραήμ, αποφάσισαν τη μαζική Έξοδο ως ύστατη πράξη αντίστασης και ελπίδας για σωτηρία. Η προδοσία του σχεδίου και η σφοδρή αντίδραση των πολιορκητών οδήγησε σε τρομακτική σφαγή, με ελάχιστους να επιβιώνουν. Από τους χιλιάδες, μόνο 1.500 περίπου κατάφεραν να διασωθούν.
Η θυσία αυτή συντάραξε όχι μόνο τον ελληνικό λαό αλλά και τους λαούς της Ευρώπης, αναζωπυρώνοντας το φιλελληνικό κίνημα και επηρεάζοντας τις Μεγάλες Δυνάμεις προς την κατεύθυνση της ενεργής εμπλοκής και στήριξης του ελληνικού ζητήματος.
Έξοδος Μεσολογγίου
Μαρτυρική πορεία σωτηρίας: Η διαφυγή των 1500 περίπου διασωθέντων Εξοδιτών, ανάμεσά τους μόλις 13 γυναίκες, εξελίχθηκε σε ένα νέο δράμα λύτρωσης και αντοχής. Ο Νικόλαος Κασομούλης, ο οποίος συμμετείχε στην Έξοδο, κατέγραψε λεπτομερώς τη διαδρομή τους στα απομνημονεύματά του. Η πορεία τους ξεκίνησε από το Μεσολόγγι, το μοναστήρι του Αγίου Συμεών όπου κατέφυγαν αρχικά, ανηφόρισαν κατόπιν στο όρος Ζυγός, πέρασαν από τη Δερβέκιστα (Ανάληψη του Θέρμου), προχώρησαν προς τον Πλάτανο της ορεινής Ναυπακτίας, συνέχισαν προς τα Λομποτινά (Άνω Χώρα) κι από εκεί κατευθύνθηκαν προς τους Πενταγιούς, το Λιδωρίκι, τα Σάλωνα (Άμφισσα), το Χρισσό, το Καστρί (Δελφοί), την Αράχωβα, το Ζεμενό, το Κυριάκι. Στη συνέχεια τράβηξαν προς τη Μονή Οσίου Σεραφείμ Δομβούς, τη Μονή Ταξιαρχών, στα Χώστια (Πρόδρομος), τη Δομβραίνα και τον όρμο του Αγίου Ιωάννη, απ’ όπου πέρασαν με πλοιάρια απέναντι, στην Περαχώρα. Η διαδρομή αυτή, διάρκειας 36 ημερών, τους οδήγησε τελικά στο Ναύπλιο στις 16 Μαΐου 1826, την πρωτεύουσα της Επαναστατικής Διοίκησης, όπου τους υποδέχθηκαν με συγκίνηση ως σύμβολα αυταπάρνησης και ηρωισμού.
Οι Εξοδίτες του Μεσολογγίου στην Περαχώρα1 Η Περαχώρα, κατέχει έναν ξεχωριστό ρόλο στην μαρτυρική πορεία τους. Οι κάτοικοί της υποδέχθηκαν και περιέθαλψαν τους εξαντλημένους Εξοδίτες, πολλοί εκ των οποίων ήταν τραυματίες, πεινασμένοι, άρρωστοι και χωρίς εφόδια. Αυτή η πράξη αλληλεγγύης και φιλοξενίας προσδίδει μία ακόμα ηρωική διάσταση στην τοπική ιστορία του χωριού. Η παραμονή των Εξοδιτών στην Περαχώρα διήρκεσε αρκετές ημέρες. Σε αυτό το διάστημα, οι αρχηγοί των αγωνιστών πραγματοποιούσαν συνεννοήσεις με την κυβέρνηση του Ναυπλίου για τα επόμενα στρατηγικά βήματα. Ανάμεσα στους διασωθέντες της Φρουράς του Μεσολογγίου βρίσκονταν επιφανείς αγωνιστές, όπως ο Νότης Μπότσαρης, ο Δημήτριος Μακρής και ο Νικόλαος Κασομούλης. Στην Περαχώρα η Διοίκηση του Ναυπλίου απέστειλε τον Ανδρέα Ίσκο να μοιράσει στους ταλαιπωρημένους Εξοδίτες 300.000 γρόσια ως ανταμοιβή των αγώνων και των θυσιών τους, εκφράζοντας ταυτόχρονα την επιθυμία της να παραμείνουν οι Αγωνιστές στη Ρούμελη για να την υπερασπίσουν και να διατηρήσουν εκεί ενεργή την επαναστατική τους δραστηριότητα, ανακόπτοντας την προέλαση των οθωμανικών στρατευμάτων προς την Αττική.
Ο Ίσκος παρέδωσε τα χρήματα στο Χριστόδουλο Χατζηπέτρου, για να κάνει την πληρωμή των Εξοδιτών και να στείλει και στις οικογένειες των σκοτωμένων, αλλά οι Αγωνιστές που δεν έμειναν ικανοποιημένοι, αποφάσισαν να αναχωρήσουν από την Περαχώρα για το Ναύπλιο, ώστε να διεκδικήσουν εκεί από την Προσωρινή Διοίκηση την πλήρη ικανοποίηση των αιτημάτων τους.
Η φιλοξενία που προσέφερε η Περαχώρα κατά την κρίσιμη αυτή χρονική συγκυρία δεν ήταν απλώς μια πράξη συμπόνιας αλλά μια στρατηγικής σημασίας στήριξη στον Αγώνα. Οι κάτοικοι του χωριού επέδειξαν ανθρωπιά, γενναιοδωρία και αγωνιστικό φρόνημα, αναγνωρίζοντας στο πρόσωπο των κατατρεγμένων ηρώων του Μεσολογγίου τη ζώσα μαρτυρία του εθνικού μαρτυρίου και του ανυποχώρητου ελληνικού πνεύματος.
Αυτή η λιγότερο γνωστή πτυχή της Εξόδου του Μεσολογγίου και η σύνδεσή της με την Περαχώρα αναδεικνύει την ουσιαστική και διαρκή συμβολή του χωριού στον Αγώνα του 1821, εμπλουτίζοντας τη συλλογική ιστορική μνήμη με ένα συγκινητικό και ουσιαστικό κεφάλαιο.
Χάρτης πορείας των Εξοδιτών
Ο χάρτης προέρχεται από το βιβλίο του ΚΩΣΤΑ ΚΑΡΑΚΟΪΔΑ, «ΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΤΗΣ ΔΕΡΒΕΚΙΣΤΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΘΥΣΙΑΣ ΤΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΩΝ. Απρίλης 1825 – Απρίλης 1826 (Β΄ΕΚΔΟΣΗ ΠΑΤΡΑ 2000)
02
Ο πλοίαρχος Άστιγξ και το ορμητήριό του στα Στραβά της Περαχώρας(2)
Με τις περαχωρίτικες ακτές έχει συνδέσει το όνομά του ο σπουδαίος Βρετανός Φιλέλληνας - πλοίαρχος της «Καρτερίας», του πρώτου ελληνικού ατμόπλοιου που χρησιμοποιήθηκε σε πολεμικές επιχειρήσεις - Φραγκίσκος Άστιγξ, καθώς και ο Φιλέλληνας ύπαρχος Σκάνταλλ που συμμετείχαν στην Ελληνική Επανάσταση με σπουδαίες επιτυχίες.
Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης ο Άστιγξ διακρίθηκε, ανάμεσα σε άλλα, και για τη δράση του στον Κορινθιακό κόλπο. Τον Σεπτέμβριο του 1827, με επτά πλοία, πέτυχε μεγάλη νίκη στο λιμάνι της Ιτέας, καταστρέφοντας οκτώ τουρκικά πλοία και αιχμαλωτίζοντας τρία αυστριακά. Με αυτή του την επιτυχία ξεκαθάρισε τον Κορινθιακό από τα εχθρικά πλοία κι άφησε τη θάλασσα ελεύθερη για να περνούν ελληνικά τμήματα από τον Μοριά στη Ρούμελη.
Στη συνέχεια, αποφάσισε να οχυρώσει το φυσικό λιμάνι Πόρτο Στραβά, στα βορεινά της Περαχώρας, κοντά στο ακρωτήρι των Ολμιών, το οποίο προσέφερε στρατηγική ασφάλεια. Το Πόρτο Στραβά, που είναι μικρό φυσικό λιμάνι με δύο σκοπέλους στο στόμιο και με στεριά δασωμένη και βραχώδη, εξασφάλιζε τα πλευρά και τα νώτα του αμυνόμενου σ’ αυτό και καθιστούσε δύσκολη κάθε αποβατική ενέργειά του. Εκεί εγκατέστησε κανονιοβολεία, φρουρά με ντόπιους Περαχωρίτες και Μπισιώτες σκοπευτές και ειδικό καμίνι για πυρακτωμένα βλήματα, δικής του εφεύρεσης. Το Πόρτο Στραβά λειτούργησε επί ενάμιση μήνα ως βάση για τις ναυτικές επιχειρήσεις του Άστιγκα, μέχρι τη ναυμαχία του Ναυαρίνου, οπότε και εξέλιπαν οι εχθρικές απειλές.