Βιβλιογραφία - Πηγές

Σελίδα: Ιστορική Διαδρομή

Η μάχη της Περαχώρας στις ιστορικές πηγές

Στη μάχη της Περαχώρας, στην επιτυχή έκβασή της και στην ιδιαίτερη αξία της αναφέρονται σε επιστολές και στα απομνημονεύματά τους πολλοί από τους διακεκριμένους αγωνιστές της Εθνεγερσίας του ’21, γεγονός που αναδεικνύει τη μεγάλη προσφορά της στον αγώνα των επαναστατημένων Ελλήνων για ελευθερία. Ανάμεσά τους ο Επίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Πρίγκιπας Δημήτριος Υψηλάντης, ο Νικηταράς (Νικήτας Σταματελόπουλος), ο Ιωάννης Θ. Κολοκοτρώνης (Γενναίος), ο Υπασπιστής του Θ. Κολοκοτρώνη Φωτάκος Χρυσανθόπουλος, ο Γραμματικός του Γέρου του Μοριά Μιχαήλ Οικονόμου, ο Νικόλαος Σπηλιάδης και ο Ανδρέας Παπαδιαμαντόπουλος. Επιπλέον αναφορές στη μάχη γίνονται και σε απαντητικές επιστολές των Υδραίων προκρίτων, αφού ενημερώθηκαν για τη διεξαγωγή της σπουδαίας μάχης.

Απαντητική επιστολή των Υδραίων Προκρίτων στην ενημερωτική επιστολή του Νικηταρά προς αυτούς, που παρατέθηκε ανωτέρω παρ.11:

  • « Γενναιότατε Αρχηγέ Νικήτα Σταματελόπουλε, Γνωστή μας έγινε η απόπειρα των εν Κορίνθω Τούρκων κατά της Περαχώρας και ότι γενναίως αντιστάντες εις αυτούς οι Έλληνες τους απεδίωξαν με φθοράν των και τους κατήσχυναν κυνηγώντας τους έως το παράλιον εις το οποίον φθάσας η γενναιότης σας, τους εβιάσατε τέλος πάντων να έμβωσι πάλιν εις τα πλοία των και να  επιστρέψωσιν  εις την Κόρινθον.  Γνωρίζομεν καλώτατα ότι, ει μεν ευρίσκοντο εκεί Ελληνικά πλοία και τα εχθρικά ήθελον κυριεύσωσι και τους εν αυτοίς Τούρκους ήθελον αιχμαλωτίσει… Από Ύδρας τη 3 8)βρίου 1822 Οι Πρόκριτοι της Νήσου Ύδρας »15.

 

Ενημερωτική επιστολή για τη Μάχη της Περαχώρας του Δημήτριου Υψηλάντη προς τον Γεώργιο Κουντουριώτη στην Ύδρα:

  • « Γεωργίω Κουντουριώτη, εις Ύδραν. Την υμετέραν πανευγένειαν αδελφικώς κατασπάζομαι.Στενοχωρίαν μεγάλην εδοκίμαζον μέχρι τούδε, εν όσω δεν εύρισκον,  κακή τύχη, οκαζιόναν πρόχειρον να επερωτήσω τα της ευκταίας υγιείας της και να τη φανερώσω τα διατρέχοντα. Ήδη δε λαμβάνω την απαιτούμενην ευχαρίστησιν, ευρών τον επιφέροντα το παρόν κύριον Ιωάννην Νικολάου Μάρκου εις τα εκείσε ερχόμενον. Οι  εν  Κορίνθω  διατρίβοντες  εχθροί, χιλιάδες υπέρ τας δέκα κατά την δια ζώσης ομολογίαν πολλών αιχμαλώτων, μην ελπίζοντες να αναχωρήσωσι δια των Δερβενίων, ως ασφαλισμένων από ημάς, ώρμησαν εις εν δερβενοχώριον Περαχώραν ονομαζόμενον, χιλιάδες τέσσαρες, δια να δοκιμάσωσι την εις τα Δερβένια ελληνικήν δύναμιν και κυριεύσαντες το μέρος αυτό, να ευκολύνωσι την δίοδό των. εκεί μεν εις την Περαχώραν εφύλαττε δύναμις στρατιωτική, έφθασε όμως  και  από  τα Δερβένια βοήθεια ικανή, και συνεκροτήθη  πόλεμος  πεισματώδης.  οι  εχθροί δις εισήλθον εις την χώραν, αλλά με αφανισμόν των και καταισχύνην απεβλήθησαν και εκυνηγήθησαν μέχρι του αιγιαλού, όπου βιασθέντες εστάθησαν, κατασκευάσαντες τα ταμπούρια των. Οι Έλληνες όμως χωρίς να ψηφίσωσιν αυτά, ώρμησαν και  τους  επελάγωσαν,  ώστε  επνίγησαν πολλοί. και τελευταίον εμβαρκαρισθέντες εις τα καράβια των επέστρεψαν εις την Κόρινθον νενικημένοι και αφανισμένοι.  εσκοτώθησαν  δε  απ’  αυτούς  μεν υπέρ τους 200, από τους εδικούς μας δε τέσσαρες. Τοιαύτη εστάθη η μάχητης Περαχώρας, η οποία τους μεν εδικούς μας ενεψύχωσε και εθάρρυνεν έτι μάλλον, τους δε εχθρούς έφερεν εις την εσχάτην αμηχανίαν. ».16

 

Αναφορά στη μάχη της Περαχώρας στα απομνημονεύματα του Επισκόπου Παλαιών Πατρών Γερμανού:

  • « … Στενοχωρημένοι λοιπόν εκεί (στην Κόρινθο) οι εχθροί, εμβήκαν εις τα φορτηγά πλοία του στόλου, οκτώ περίπου χιλιάδες, και απέβησαν εις Περαχώραν, είτε δια να αρπάσουν τροφάς, είτε δια να προχωρήσουν προς το μέρος του Ζητουνίου (Λαμίας) αν δυνηθώσιν, (επειδή, αφ’ ης ώρας διέβησαν τον Ισθμόν, μήτε αυτοί έμαθον περί του Χουρσίτ Πασά, όστις τους υποσχέθη, ότι θέλει προφτάσει κατόπιν με άλλας δυνάμεις, μήτε ο Χουρσίτ-Πασάς περί αυτών) είτε δια να εφελκύσουν εκεί την προσοχήν των Ελλήνων, και να εύρουν και οι λοιποί τας θέσεις του Ισθμού ελευθέρας, δια να εξέλθουν  εκείθεν. Τούτο μαθών ο Κ. Νικήτας έτρεξε προς εκείνο το μέρος ομοίως και τίνες άλλοι της Ανα- τολικής Ελλάδος και εκτύπησαν τους εχθρούς γενναίως και αφού εφόνευσαν ικανούς, τους λοιπούς εβίασαν να έμβουν εις τα ίδια  πλοία και να επιστρέψουν εις την Κόρινθον άπρακτοι. Ο δε Υψηλάντης εις ταύτην την περίστασιν μετέβη εκ των Αθηνών εις τον Ισθμόν δια να ενδυναμώσουν οι στρατιώται εκείνας τας θέσεις αλλ’ αφού είδεν, ότι οι εχθροί επανήλθον εις την Κόρινθον, επανήλθε και αυτός εις την Τριπολιτζάν … ». 17

 

Αναφορά στη μάχη της Περαχώρας στα απομνημονεύματα του Ιωάννη Γενναίου Κολοκοτρώνη:

  •  « … Οι εν Κορίνθω λοιπόν Τούρκοι ώρμησαν κατά των περί την Σικυώνα Ελλήνων, αλλ’ απεκρούσθησαν συνάψαντες πέριξ του Κιάττου τρεις μάχας, επομένως συνεκρούσθησαν και μετά την εν Κλώνια τοποθετημένων Ελλήνων, ώστε απέτυχε το επιχείρημά των ν’ απέλθωσιν εις Πάτρας. Μη δυνάμενοι δε να φύγωσιν εκ της Κορίνθου, ενώ εστερούντο τροφών, ο δ’  αριθμός  των ηλαττούτο, αφ’ ενός, διότι εφονεύοντο καθ’ εκάστην εις διαφόρους ενέδρας υπό των Ελλήνων, αφ’ ετέρου από την ενσκήψασαν αυτοίς επιδημιακήν νόσον, εξ ης απεβίωσε και ο Δράμαλης, απηλπίσθησαν. Αλλ’ εν τω μέσω της αμηχανίας ταύτης των Τούρκων, αφίχθησαν πλοία τινά από τας Πάτρας, εκείσε, τα οποία εφοδιάσαντα αυτούς από τροφάς, μετέφερον και σώμα τι εξ αυτών από την Κόρινθον εις Πέρα χώραν. Τούτο δε ειδοποιηθείς ο Νικήτας μετά των λοιπών  εις τον Ισθμόν τρεις ώρας μακράν, έδραμον εκείσε και εκτύπησαν αυτούς, τους οποίους έτρεψαν εις φυγήν, φονεύσαντες αρκετούς, ώστε οι μεν Τούρκοι ηναγκάσθησαν να καταφύγωσι εις τα πλοία, δι ων επανήλθον εις την Κόρινθον,   ο δε Νικήτας επέστρεψεν εις την θέσιν του.».18

 

Αναφορά στη μάχη της Περαχώρας του Γραμματικού του Θ.  Κολοκοτρώνη, Μιχαήλ Οικονόμου:

  •  « … το κίνημα τούτο των Τούρκων ειδοποιηθέντες και οι της Ανατολικής Ελλάδος οπλαρχηγοί, σπεύσαντες μετά του Νικήτα και των λοιπών κατά την Περαχώραν, επιπεσόντες και καταπολεμήσαντες αυτούς και πολλούς εξ αυτών  φονεύσαντες, τους ηνάγκασαν να επιβώσιν αύθις εις τα πλοία και να επανέλθωσιν εις την Κόρινθον εντελώς άπρακτοι. ».19

 

Αναφορά στη μάχη της Περαχώρας του Υπασπιστή  του Θ. Κολοκοτρώνη, Φωτάκου Χρυσανθόπουλου:

  •  «… Κατ’ αυτάς τας ημέρας οι Τούρκοι της Κορίνθου επέρασαν με καράβια εις την Πέρα Χώρα και εκεί επολέμησαν με τους ευρεθέντες εκεί καπεταναίους Δ. Υψηλάντην, Νικήταν, Αρχ. Φλέσαν και λοιπούς, αλλ’ ενικήθησαν και ηναγκάσθησαν να γυρίσουν πίσω εις την Κόρινθον …».20

 

Αναφορά στη μάχη της Περαχώρας του Νικόλαου Σπηλιάδη:

  •   « … Ο Δράμαλης έχων εις την εξουσίαν του την Ακροκόρινθον, ελπίζει να εξασφαλισθή και το Ναύπλιον, εφοδιαζόμενον προς ώρας μεν απ’ αυτόν, επομένως δε από τους στόλους του Σουλτάνου εξ ων ελπίζει και την καταστροφήν των παρακειμένων ναυτικών νήσων. Μ’ όλο τούτο στοχάζεται αναγκαίον ν’ ασφαλίση εις εαυτόν την ελευθέραν διάβασιν του  Ισθμού, ώστε   και βοήθειαν να λάβη τροφών και στρατευμάτων, τα οποία έμελλε να τον  στείλει, ως ήλπιζεν, ο Χουρσίδ πασιάς, αν ήθελεν αποφασίσει και αν ήθελε δυνηθή να διαμένη εις την Κορινθίαν, και την ελευθέραν έξοδόν του να προετοιμάσει, ώστε να σωθεί εις την Ρούμελη αφ’ ου ήθελεν απελπισθή από το να κατακτήση την Πελοπόννησον, ότε μάλιστα δεν θεωρεί εύκολον εις Π.  Πάτρας την μετάβασίν του ούτε δια ξηράς, διότι δεν τον αφήνουσιν οι Έλληνες, ούτε δια θαλάσσης αφ’ ου μετ’ ολίγον εκπλεύσωσιν οι στόλοι από τον κόλπον  των Π. Πατρών. Όθεν, εν ω καταγίνεται να στείλει τροφάς εις το Ναύπλιον, επιβιβάζει και εις πλοία τουρκικά οκτώ χιλιάδας Τούρκους, τους οποίους  πέμπει ν’ αποβώσιν εις Πέρα χώραν και να κυριεύσωσι τον Ισθμόν. Ο αρχιμανδρίτης Δικαίος θεωρών εξησφαλισμένον τον Ισθμόν μ’ αρκετά στρατεύματα, ανεχώρησε με τους οικείους του και  απήρχετο εις Τριπολιτσάν εις την γερουσιαστικήν θέσιν του. καθ’ οδόν πληροφορείται ότι Τούρκοι έπλεον ν’ αποβώσιν εις Περαχώραν. Στρέφεται λοιπόν αυτόθι, και συναπαντάται  με  τον Νικηταράν και τους άλλους, οίτινες είχον δράμει κατά των εχθρών, και όλοι ομού προσβάλλουσιν αποβάντας τους Τούρκους εις το παράλιον, φονεύουσιν ολίγους και βιάζουσι τους άλλους να καταφύγωσι πάλι εις τα πλοία, και να υποστρέψωσιν άπρακτοι. ο δε αρχιμανδρίτης διευθύνθη εις το προς ον όρον του…».21

 

 Ενημερωτική επιστολή για τη Μάχη της Περαχώρας του Ανδρέα Παπαδιαμαντόπουλου προς τους Πρόκριτους της Ύδρας:

  •  « Φιλογενέστατοι πρόκριτοι της Νήσου Ύδρας. Εν καιρώ έλαβον το φιλογενέστατόν σας δάτας 23 πλέοντος. Οι εν Περαχώρα Τούρκοι προ της χθες υπέστρεψαν μετά των καραβίων τους αύθις εις Κόρινθον. Τον σκοπόν τους αγνοούμε. Όλαι αι αναγκαίαι θέσεις είναι  καλώς προφυλαγμένοι. Εις Περαχώραν όμως τους έδωσαν καλόν τράκον οι δικοί μας. Εν Μύλοις Ναυπλίου τη 29/9/1822. ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ ».22

Παραπομπές / « Όταν οι πηγές αφηγούνται…»

  1. « … Ο Κολοκοτρώνης ψηφισθείς εις ανταμοιβήν τοσούτων λαμπρών κατορθωμάτων παρά τε του Στρατού και παρά της Πελοποννησιακής Γερουσίας Αρχιστράτηγος, ουδέποτε εβράδυνε να εξακολουθήση το σχέδιό του, να καταστρέψη τους παρά την Κόρινθον συγκεντρωμένους Τούρκους δια της πείνης, ως εν Αργολίδι.».
    Λάμπη Αποστολίδη, Η Κορινθία στην Επανάσταση του 1821, Β΄ τόμος / Παραπομπή στον Γκέρμπιν Α., Ιστορία της Επαναστάσεως και Αναγεννήσεως της Ελλάδος.
  2. « … Ο Υψηλάντης, ο Νικήτας και ο Δικαίος (Παπαφλέσσας) μετέβησαν εις τον Ισθμόν και έκλεισαν τας διόδους εκείνας, συνάξαντες τους Δερβενοχωρίτας…».
    Σπυρίδωνος Τρικούπη, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, τ. Β΄.
  3. « … Πρωτήτερα όμως (ο Κολοκοτρώνης) είχε διατάξει όλα τα σώματα γύρωθεν της Κορίνθου, όπου ευρεθούν την αυτήν βραδυάν, ν’ ανάψουν φωτιαίς πολλές εις τα δάση και τα βουνά, όπου φαίνονται από το φρούριον (Ακροκόρινθος) και να ταις διατηρήσουν πολλαίς ώρες και βραδυαίς, και είχεν ειδοποιήσει και τον Διονύσιον Ευμορφόπουλον τον αρχηγόν του Δερβενοχωρίου, καθώς και τον Διονύσιον Πανούσην Μεγαρίτην να βάλουν και αυτοί φωτιαίς εις το αντικρυνόν μέρος του φρουρίου, αλλά τούτο και εις την Πέρα Χώραν έγεινεν.».
    Φωτάκου Χρυσανθόπουλου (Πρώτου Υπασπιστού του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη), Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως.
  4. « … Εις τον διελθόντα (οθωμανικόν) στρατόν επήλθον αι επτά πληγαί του Φαραώ, διότι εκ της στερήσεως των αναγκαίων και κακουχιών, πρόσθες και του νοσώδους κλίματος της Κορίνθου του επήλθον εις τον στρατόν οι τυφοειδείς πυρετοί, οίτινες επέφερον τον όλεθρον εις αυτόν των βαρβάρων στρατόν και απέθνησκον κατά εκατοντάδες την ημέραν.».
    Λάμπρου Κουτσονίκα, Γενική Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, εν Αθήναις, 1863
  5. «Οι δε Περαχωρίται και Πυσώται, […] κρατούν και τα ίδιά των πόστα, την Ρίζαν, και το παραθαλάσσιον για τα εκείσε καράβια ως μέρη αναγκαία.
    Αντώνη Γ. Κουκουλά, Στ’ αχνάρια του τόπου μου / Παραπομπή στον Ε. Ζαμάνο, Η εκστρατεία του Δράμαλη υπό το φως ιστορικοστρατιωτικής ερεύνης, 1964.
  6. «Ημείς όλοι Περαχωρίται και Μπησιώται ευρισκόμεθα εις το πόστον της Ρίζας φυλάττοντες καθώς είναι γνωστόν σας και αφ’ ου κάμουν το κίνημα οι εχθροί, ημείς παίρνομεν ταις πλάταις και ανταμωνόμεθα εις Δερβένι.».
    Αντώνη Γ. Κουκουλά, Στ’ αχνάρια του τόπου μου / Παραπομπή στο Αρχείο Ύδρας, τ. Η΄.
  7. «Δια τούτο ο Δράμαλης μη δυνάμενος ν’ ανοίξει την προς τας Πάτρας οδόν, απέστειλε δια θαλάσσης την 26 σεπτεμβρίου υπερδισχιλίους στρατιώτας προς την Περαχώραν, οίτινες απέβησαν εκεί επί σκοπώ να κυριεύσωσι την Μεγαρίδα εις πλειοτέραν άνεσιν του στρατού».
    Σπυρίδωνος Τρικούπη, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, τ. Β΄
  8. [Πριν αρχίσει η επίθεση των Τουρκαλβανών, απεσταλμένοι του Αλή Πασά (του Άργους), ζήτησαν από τον αρχηγό των Δερβενοχωριτών Περαχωρίτη Γεώργιο Διδασκαλόπουλο «να τους επιτρέψουν να περάσουν το πεζικό και το ιππικό για τη Λειβαδιά και το Ζητούνι (Λαμία) και ο Αλής γνωστός στον Δασκαλόπουλο – που ήταν έμπιστος ιδιαίτερος γραμματέας του Καμιήλ-Μπέη (βοεβόδα της Κορίνθου), αλλά τον παράτησε για να πάρει μέρος από τους πρώτους στην Επανάσταση του 1821 – του υποσχόταν να μη πειραχτεί καθόλου η Περαχώρα και επιπρόσθετα να του προσφέρουν όσες χιλιάδες γρόσια θα ζητούσε»! Αλλά ο Δασκαλόπουλος τους  έδιωξε  και τους βροντοφώναξε καθώς έφευγαν: «Πέστε στον Αλή εμείς είμαστε Έλληνες και δεν πολεμάμε  για γρόσια, μα για την πίστη μας και για την λευτεριά της Πατρίδας»! Αμέσως, χωρίς να χάνουν καιρό κινητοποιήθηκαν οι Περαχωρίτες με τους άλλους Δερβενοχωρίτες και άρχισαν την επίθεση από τα υψώματα του Άη-Δημήτρη, του Ηραίου και του Ασπρόκαμπου. Οχυρώθηκαν πρόχειρα και υποδέχτηκαν με ομαδικές μπαταριές τους Τουρκαλβανούς, πεζούς και καβαλαραίους, που εξακολουθούσαν να αποβιβάζονται από τα φορτηγά πλοία. Ξαφνιασμένοι εκείνοι από την αναπάντεχη υποδοχή, μόλο, που τους προστάτευαν τα ομαδικά πυρά των τουρκικών πολεμικών, πανικοβλήθηκαν, καθώς είδαν να ξαπλώνονται ανάμεσά τους πολλοί νεκροί.]
    Λάμπη Αποστολίδη, Η Μάχη της Περαχώρας.
  9. « … Κατά δε την εισβολήν του Δράμαλη εις Πελοπόννησον (ο Αρχιμανδρίτης Φλέσας) εξεστράτευσε και αυτός κατ’ αυτού. Ευρεθείς δε εις Αχλαδόκαμπον, έλαβε μέρος εις τα γενόμενα εκεί συμβούλια των περί των ληπτέων μέτρων μετά του Κολοκοτρώνη και λοιπών. Μετά ταύτα επολέμησεν εις Μαλανδρίνου μετά του Κολοκοτρώνη, έπειτα μετά του Υψηλάντου εις Άγιον Σώστη και Αγιονόρι, όπου και ηρίστευσε τη 28 Ιουλίου 1822. Εκείθεν δε πάλιν επέρασε μετά του Υψηλάντου εις Περαχώραν, όπου επολέμησε τα λείψανα του Δράμαλη.».
    Στον ΒΙΟ ΤΟΥ ΠΑΠΑ ΦΛΕΣΑ συγραφέντα ΥΠΟ ΦΩΤΑΚΟΥ (Χρυσανθόπουλου Φωτίου, πρώτου υπασπιστή του Θ. Κολοκοτρώνη) και εκδοθέντα υπό τον Σ. Καλκανδή στα 1868 στην Αθήνα, στη σελίδα 47 αναφέρεται η παρουσία του Παπαφλέσσα και του Δ.Υψηλάντη στη μάχη της Περαχώρας.
  10. « … Μετά τη μάχην της 29 Ιουλίου ο Δ. Υψηλάντης δια του δρόμου της Κορίνθου επέρασεν εις την Πέραν Χώρα. η δε πράξις του αυτή,  διότι επέρασεν απέναντι των Τούρκων, εθαυμάσθη από τους στρατιωτικούς…».
    Φωτάκου Χρυσανθόπουλου (Πρώτου Υπασπιστού του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη), Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως.
  11. « Φιλογενέστατοι πρόκριτοι της Νήσου Ύδρας. Δεν σας είναι άγνωστος, στοχάζομαι,  o ερχομός των εχθρών εις Περαχώραν δια τε θαλάσσης και ξηράς, τους οποίους και κτυπήσαντες οι  Έλληνες  τους μεν δια ξηράς επέστρεψαν, εκείνους δε δια θαλάσσης, μη δυνηθέντες, προχώρησαν εισερχόμενοι εις (τo) χωρίον και ενώ είχαν αρχίσει λεηλατούντες και καίοντες. φθάνον το σταλθέν παρά Δερβενίων ιμντάτι, έφερον αυτούς με φθοράν των εις την ακροθαλασσίαν, όπου και έμειναν δύο ημέρας, μη δυνηθέντες να τους κάμωσι περισσότερον. ερχόμενος δε εγώ την Τρίτην με μερικούς άλλους ακόμη και κτυπώντες τους, άρχισαν και με ολίγην φθοράν των ιμβαρκαρήσθησαν επιστρεφόμενοι εις Κόρινθον. Ηθέλαμε βέβαια, αδελφοί, τους θυσιάσει όλους, αν τα των εχθρικών πλοίων τα σμιδράλια δεν μας έβλαπτον, τα οποία και μέχρι της γης εστέκοντο.Ευχής έργον ήθελεν είσθε εις εκείνην την εποχήν ευρίσκοντο τρία μόνον πλοία Ελληνικά, επειδή ύστερον αφ’ ου ηθέλαμεν αφανίσει όλους τους εις ξηράν, και ζώντα ηθέλαμεν λάβει τα εχθρικά πλοία, όντα όλα δέκα και αυτά του καμπανιού, εκτός ενός κορβέτου και δύο ιμπρικίων, κατά τι μεγαλύτερα των άλλων, πλην αδύνατα και πεφοβισμένα δι’ όλου, ως από τέσσαρους Ρόδιους είχαν έβγει από τα ίδια επληροφορήθημεν, οίτινες και από Σαλαμίνα έρχονται εις τα αυτούσθε. Εγώ δε πληροφορηθείς ότι από το θέρος Ζητουνίου κατά το παρόν δεν είναι τόσον μέγας φόβος και αφήσας εις Δερβένια τον γενναιότατον αδελφόν χιλίαρχον κύριον Παναγ. Κεφάλαν με αρκετούς Πελοποννησίους, απερνώ εις Τριπολιτσάν δια πολλάς ανάγκας της Πατρίδος και περισσότερον δια να κάμωμεν τίποτε εις τους εν Κορίνθω εχθρούς, το οποίον και να γίνει συγχρόνως με τον ερχομόν των Ελληνικών πλοίων σας, ώστε να εμπορέσωμεν να ελευθερωθώμεν και από αυτήν την πληγήν και ο Κύριος να γίνη βοηθός. Μη με υστερήσετε παρακαλώ το ό,τι νέον έχετε, περισσότερον δε περί του εχθρικού στόλου, πού ευρίσκεται και τι κάμνει. Ευρισκόμενος δε χωρίς τι νεώτερον με  την  επιθυμίαν  ανταποκρίσεώς  σας, σας ασπάζομαι και μένω.Εκ του Πόρου τη 2 Οκτωβρίου 1822Ο αδελφός σας ΝΙΚΗΤΑΣ ΣΤΑΜΑΤΕΛΟΠΟΥΛΟΣ ».
    Διονυσίου Α. Κόκκινου / Η Ελληνική Επανάσταση / Γ΄ τόμος.
  12. Αντώνη Γ. Κουκουλά, Στ’ αχνάρια του τόπου μου, σελ. 147 / Παραμπομπή στο Αρχείο Κουντουριώτου, σελ. 107
  13. «Τοιούτον το τέλος της υπό τον Δράμαλην πολυκρότου εκστρατείας ικανής προ ολίγου υποληφθείσης εις αναδούλωσιν της Πελοποννήσου… ».
    Λάμπη Αποστολίδη, Η Κορινθία στην Επανάσταση του 1821, σελ. 211 / Παραπομπή στον Σπυρίδωνα Τρικούπη, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, τ. Γ΄, Μ.Α. σελ. 2
  14. « … Αλλ’ ως μας εβεβαίωσεν ο Αβδουλάμπεης και άλλοι, όταν εκυριεύσαμεν την Κόρινθον την δευτέραν φοράν, εις τους τρεις αυτούς πολέμους εσκοτώθησαν υπέρ τας 5,000 Τούρκοι. δηλαδή 4,000 εις Δερβενάκι και Άγιον Σώστην, και 1,000 εις Αγινόρι. Αλλ’ όλοι οι σκοτωθέντες Τούρκοι, καθώς μας είπεν ο  Αβδουλάμπεης,  εις  όλους τους άλλους πολέμους, και όταν επερνούσαν τας τροφάς, και εις τους διαφόρους ακροβολισμούς εις την Αργολίδα, Βασιλικά, Πέρα Χώρα, Ακράτα λογαριάζονται έως 18,000, οι δε άλλοι εχάθησαν από την αρρωστίαν, εκτός 2,000 οι οποίοι επέρασαν με  τον Δελή Αχμέτην  εις  τας Πάτρας, και η φρουρά του Αβδουλάμπεη όπου έζησαν 350 …».
    Φωτάκου Χρυσανθόπουλου (Πρώτου Υπασπιστού του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη), Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως.
  15. Αντώνη Γ. Κουκουλά, Στ’ αχνάρια του τόπου μου, σελ. 147 / Παραπομπή στο Αρχείο Ύδρας, τ. Η΄
  16. Αντώνη Γ. Κουκουλά, Στ’ αχνάρια του τόπου μου, σελ. 147 / Παραμπομπή στο Αρχείο Κουντουριώτου.
  17. Γ. Ι. ΠΑΠΟΥΛΑ, Απομνημονεύματα Γερμανού Π. Πατρών Μητροπολίτου.
  18. Ιωάννου Θ. Κολοκοτρώνη / Ελληνικά Υπομνήματα.
  19. Μιχαήλ Γεωργίου Οικονόμου, Απομνημονεύματα της Ελληνικής Επαναστάσεως / Ιστορικά της Ελληνικής Παλιγγενεσίας ή ο Ιερός των Ελλήνων Αγών.
  20. Φωτάκου Χρυσανθόπουλου (Πρώτου Υπασπιστού του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη), Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως.
  21. Νικολάου Σπηλιάδου, Απομνημονεύματα, τ. Α΄.
  22. Διονυσίου Α. Κόκκινου / Η Ελληνική Επανάσταση / Γ΄ τόμος.

Βιβλιογραφία - Πηγές

  • Αποστολίδη Δ. Λάμπη, Η Κορινθία στην Επανάσταση του 1821 / τόμοι 1ος & 2ος / Εκδόσεις «Κορινθιακή Βιβλιοθήκη» Νίκος Θεοχαρόπουλος / Αθήνα 1971.
  • Αποστολίδη Δ. Λάμπη, Η Μάχη της Περαχώρας / Ιστορία και Τραγούδι / Αθήνα 1978.
  • Βίος του Παπα Φλέσα, συγγραφείς υπό Φωτάκου (Χρυσανθόπουλου Φωτίου) πρώτου υπασπιστή του Γέρω Κολοκοτρώνη εκδοθείς υπό Σ. Καλκανδή, Εν Αθήναις, 1868.
  • Γεωργίου Νικόλαου, ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ / Η Μάχη της Περαχώρας / Σεπτέμβριος 1822 / Όταν οι πηγές αφηγούνται … Α΄ έκδοση 2019 (Δημοτικό Σχολείο Περαχώρας), Β΄ έκδοση 2021 (Λαογραφικό Μουσείο Περαχώρας).
  • Ζαμάνου Ευάγγελου, Η εκστρατεία του Δράμαλη υπό το φως ιστορικοστρατιωτικής ερεύνης, 1964.
  • Η Μάχη της Περαχώρας, Σεπτέμβρης του 1822 ΠΕΡΑΙΑ-ΧΩΡΑ, ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΣΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ & ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ / Έκδοση Γυμνασίου Περαχώρας / Χορηγός Δήμος Λουτρακίου-Περαχώρας / 2000.
  • Καργάκου Ι. Σαράντου, Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 / Γ΄ Μέρος / Εκδόσεις Realnews / 2014.
  • Κουκουλά Γ. Αντώνη, Στ’ αχνάρια του τόπου μου / Σχεδίασμα Ιστορικό για τον Δήμο Λουτρακίου-Περαχώρας / Έκδοση Πνευματικού Κέντρου Δήμου Λουτρακίου Περαχώρας / Λουτράκι 1990.
  • Κουτσονίκα Λάμπρου             /              Γενική   Ιστορία της         Ελληνικής Επαναστάσεως / Εν Αθήναις 1863.
  • Ιστορία του Ελληνικού Έθνους / Εκδοτική Αθηνών Α.Ε. τ.ΙΒ / Η Ελληνική Επανάσταση
  • Κόκκινου Α. Διονυσίου / Η Ελληνική Επανάσταση / Γ΄ τόμος, / Εκδοτικός Οίκος Μέλισσα / Ιστορική Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Αθηνών / Αθήναι.
  • Κολοκοτρώνη Θ. Ιωάννου / Ελληνικά Υπομνήματα ήτοι Επιστολαί και διάφορα Έγγραφα αφορώντα την Ελληνικήν Επανάστασιν – από 1821 μέχρι 1827 / εκδοθέντα υπό Χ. Νικολαΐδη Φιλλαδελφέως / Αθήνησι 1856.
  • Οικονόμου Γεωργίου Μιχαήλ, Απομνημονεύματα της Ελληνικής Επαναστάσεως / Ιστορικά της Ελληνικής Παλιγγενεσίας ή ο Ιερός των Ελλήνων Αγών / Εν Αθήναις / Εκ του τυπογραφείου Θ. Παπαλεξανδρή 1873.
  • Παπαρρηγόπουλου Κ., Καρολίδη Π. – Αναστασιάδη Γ., Ιστορία του Ελληνικού Έθνους / Ένατος τόμος / Εκδόσεις Αλέξανδρος.
  • ΠΑΠΟΥΛΑ Ι. Γ., Απομνημονεύματα Γερμανού Π. Πατρών Μητροπολίτου / Εκ του τυπογραφείου Σπύρου Τσαγγάρη / Αθήναι 1900.
  • Σπηλιάδου Νικολάου / Απομνημονεύματα / τόμος Α΄ / Εκ του Τυπογραφείου Χ. Νικολαΐδου Φιλαδελφέως / Αθήνησιν 1851.
  • Τρικούπη Σπυρίδωνος, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, τόμος Β΄/ Έκδοσις Δευτέρα / Εν Λονδίνω αωξα΄.
  • Χρυσανθόπουλου Φωτάκου (Πρώτου Υπασπιστού του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη), Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως / Τύποις και Βιβλιοπωλείω Π.Α. Σακελλαρίου / Αθήνησι 1858.

Σελίδα: Περαχώρα στον Αγώνα

Παραπομπές / « Όταν οι πηγές αφηγούνται…»

1. «Αυτοί λοιπόν όλοι (αναφέρεται στους ενόπλους των έξω στρατιωτικών σωμάτων της Ρούμελης, που ακολούθησαν την πορεία των Εξοδιτών προς το Ναύπλιο διεκδικώντας και αυτοί αποζημιώσεις από την Κυβέρνηση, χωρίς όμως να έχουν βοηθήσει τους πολιορκημένους Μεσολογγίτες) ετράβηξαν δια τα Μέγαρα [δια ξηράς], ημείς δε (αναφέρεται στους Εξοδίτες), την ιδίαν [ημέραν, δια θαλάσσης] δια Περαχώραν. … Από το Ζεμενόν έως εις Περαχώραν ευρέθημεν περίπου των 100 ασθενών, και ολοέν ασθενούσαν, εν οις και ο Στρατηγός Μακρής, ευρισκόμενος κατάκοιτος εις Περαχώραν. … Ελάβαμεν διαταγάς από την Κυβέρνησιν να διαμείνωμεν εκεί, ή εις Μέγαρα, και να μας στέλλωνται αι θροφαί.  και να στείλωμεν [εις Ναύπλιον] επιτρόπους. Τούτο μας εκατατάραξεν. Απαντήσαμεν ότι η Φρουρά είχεν ανάγκην να αναπαυθή, να επισκεφθή [τους προσφιλείς της], να ενδυθή και να θεραπευθή από τας πληγάς και βάσανα, [όλα] αποτέλεσμα του [δοθέντος προς την πατρίδα] όρκου. Ήλθαν συγχρόνως [εις Περαχώραν] και ο Ανδρέας Ίσκου και ο Λάμπρος Βέικου και [Αποστόλης] Κουσιουρής με ταις 300 χιλδ. γρόσια. Χρήματα εμύρισαν, [και] άρχισεν πάλιν να εβγαίνη εις το φανερόν η πλεονεξία, και να λησμονηθή η αρετή. Ο Νότης (εννοεί τον Μπότσαρη) έλεγεν ότι πρέπει να τα πάρουν και να τα μοιράσουν όσοι Οπλαρχηγοί έμειναν ζωντανοί. και ηύρισκεν και ένα μέρος [των] μικροτέρων αξιωματικών σύμφωνον [εις τούτο]. Και ετοιμάζετο να πηγαίνει να παραβιάση τον Ανδρέαν Ίσκου να τα δώση εις το χέρι του, να τα μοιράσει [αυτός] τακτικά. Οι άλλοι, οίτινες ήξευρον τούτο – το μόνον ελάττωμα του Νότη, [την φιλαργυρίαν] – προσείχον, και μελετούσαν να αντισταθούν. Ο Ανδρέας [Ίσκος], δια να μη περιπλεχθή, εφώναζεν να πηγαίνουν να τα πάρουν, να τα ξεφορτωθή, και όπως διάβολον θέλουν ας τα κάμουν [έπειτα] – αγανακτησμένος δια την [εις Μεσολόγγι] υστέρησιν τόσων συγγενών του και επισήμων [φίλων του], και μη έχων κανένα πλησίον του. – Άρχισαν λοιπόν να μοιράζουν τα χρήματα και εις τους πεσόντας αξιωματικούς και εις τους σωθέντας, και [τα των πεσόντων] να τα λαμβάνουν οι συγγενείς των. … Φρόνιμος ο Ανδρέας Ίσκου, είδε την απελπισίαν μας, τα δίκαιά μας, έδωσε τα χρήματα εις χείρας του Χριστοδούλου να μας πληρώση, και τα λοιπά να τα πέμψη εις τας οικογενείας των [εκλιπόντων]. Ούτως αναπαύθημεν. … Ασθενής ών [εγώ], κατά τας 11 Μαΐου, αποσπάσθημεν με τον Χριστόδουλον, και ετραβήξαμεν δια Ναύπλιον. Οι ανώτεροί μας είχαν μείνει εις Περαχώραν.»

Κασομούλη Κ. Νικολάου, Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων 1831-1833

 

2. « … Ο Άστιγξ πληροφορηθείς τας προθέσεις του Ιμβραήμ και πριν ακόμη  μάθη τας κινήσεις του Κόδριγκτων εξέλεξε την κατάλληλον θέσιν εν η ήλπιζε ν’ αντιμετωπίση την επίθεσιν ην παρεσκεύαζε κατ’ αυτού ο Τουρκοαιγυπτικός στόλος. Άπαξ έτι απεδείχθη η πολεμική ευφυία του νέου μοιράρχου (Φ. Άστιγγα). Υπάρχει καλός τις ορμίσκος εν τη ανατολική εσχατιά του Κορινθιακού σχηματιζόμενος υπό των αποτόμως προς την θάλασσαν κατερχομένων βράχων της Γερανείας ανοικτός δε προς την Αλκυονίδα θάλασσαν ή κόλπον Αιγοσθένων, Πόρτο Στραβά νυν αποκαλούμενος και κείμενος προς βορράν της Περαχώρας εκ της αντιθέτου αυτής προς το Λουτράκι πλευράς. Ο είσπλους αυτού προασπίζεται υπό δύο βραχωδών νησίδων και ορίζεται γύρω υπό κρημνωδών κατωφερειών καλυπτομένων υπό δάσους πευκών το οποίον καθιστά σχεδόν αδύνατον αξίαν λόγου απόβασιν. Ο Άστιγξ δια να καταστήση απόρθητον την θέσιν ετοποθέτησε τέσσερα πυροβόλα επί της ξηράς και αναστρεψίφλογον κάμινον δια την πυράκτωσιν των βλημάτων, επλαγιοδέτησε δ’ εντός του όρμου, ώστε κατ’ αυτόν τον τρόπον  παρουσίαζε ισχυρόν μέτωπον πυροβολικού,  και δεν θα ήτο πολύ εύκολον να τον εγγίσωσιν. Προς μεγαλειτέραν ακόμη ενίσχυσιν της θέσεώς του εζήτησε παρά του επί της Γερανείας στρατοπέδου μίαν πρώτην επικουρίαν και τούτο απέστειλεν αυτώ απόσπασμα εκλεκτών κουρπετλήδων, αρίστων σκοπευτών, οίτινες κατέλαβον τους πέριξ των βράχους και ετοίμασαν τα μακρά των τουφέκια. Προς  τούτοις  ο πρακτικός και προνοητικός μοίραρχος απέστειλεν αγγαρείαν προς ξύλευσιν εις το δάσος της Περαχώρας ήτις και έφερε πολυαρίθμους δέσμας πρέμνων δια την  μηχανήν της Καρτερίας, ήτις δεν θα είχεν ίσως πολύ μεγάλον αριθμόν πλινθίων γαιάνθρακος. Ούτω δεν αφήκε τίποτε εις την τύχην.»

Ράδου Κωνσταντίνου, Ο Άστιγξ και το Έργον του εν Ελλάδι, Τύποις Εταιρείας – Π. Δ. Σακελλάριος / Εν Αθήναις 1928.

Βιβλιογραφία - Πηγές

  • Κασομούλη Κ. Νικολάου, Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων 1831-1833 / Εισαγωγή και Σημειώσεις υπό Γιάννη Βλαχογιάννη / Τόμος Δεύτερος / Αθήναι 1941.
  • Μίχου Αρτεμίου, Απομνημονεύματα της Δευτέρας Πολιορκίας του Μεσολογγίου (1825-1826) / Εκδίδονται υπό Σ.Π. Αραβαντινού / Εν Αθήναις, 1883.
  • Ράδου Κωνσταντίνου, Ο Άστιγξ και το Έργον του εν Ελλάδι, Τύποις Εταιρείας – Π. Δ. Σακελλάριος / Εν Αθήναις 1928.
  • Σπυρομίλιου, Απομνημονεύματα της Δευτέρας Πολιορκίας του Μεσολογγίου (1825-1826) / Εκδίδονται υπό Ιω. Βλαχογιάννη / Αθήναι 1926.
  • Πετρόπουλου Αλέξη / Λουτράκι.
  • Βλαχάκη Α. Νίκου, ΛΟΥΤΡΑΚΙ – ΠΕΡΑΧΩΡΑ / Ιστορία – Τουρισμός – Τέχνη, Αθήναι, 1969.
  • Γεωργίου Νικόλαου, «Στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης / Η Μάχη της Περαχώρας – Σεπτέμβριος 1822 / Όταν οι πηγές αφηγούνται …», 2021.

Σελίδα: Συνταγματική Περαχώρα

Παραπομπές / « Όταν οι πηγές αφηγούνται…»

1. «Τότε με διατάζουν εμένα μ’ όλους τους αξιωματικούς οπούταν μαζί μου και πήγαμεν εις την Περαχώρα να πληροφορέσουμε τους κατοίκους, να μας δεχτούνε· ήταν κι’ ένα κρύγιον και χιόνι καλό. Πήγαμεν εις τις Χώρες (Περαχώρα), τους μίλησα και μείναν ευκαριστημένοι να πάγη εκεί όλη η διοίκηση με τους πληρεξούσιους. Τους στείλαμεν και ήρθαν όλοι. Οι Γριβαίοι κι’ ο Κριτζώτης κι’ ο Βάσιος πήγαν εις τα Μέγαρα. Το είχαν πιασμένο οι αναντίοι (Κυβερνητικοί του Αυγουστίνου Καποδίστρια) εκεί τους πολέμησαν και κυριέψαν οι δικοί μας την θέσιν.»

Στρατηγού Μακρυγιάννη Απομνημονεύματα, Κείμενον – Εισαγωγή –  Σημειώσεις Γιάννη Βλαχογιάννη, Έκδοσις Β΄, Τόμος Δεύτερος, Βιβλίον Β΄, 1828-1832, Έκδοσις Βιβλιοπωλείου Ε. Γ. Βαγιονάκη, Αθήναι 1947.

 

2. [Μεγάλη ’λικρίνειαν και πατριωτισμόν είδαμεν από τους Περαχωρίτες και από τους Μεγαρίτες. Έδειξαν αιστήματα πατριωτικά και φιλάνθρωπα κι’ έλεγαν· «Να πουληθούμεν όλοι, νόμους να κάνετε δια την πατρίδα». Πήγαιναν νηστικοί και ξυπόλυτοι αυτήνοι και οι καημένοι αγωνισταί τους με γράμματα, οπού χρειάζονται παντού να στέλνωμεν, κι έτρεχαν με μεγάλη προθυμίαν.]

Στρατηγού Μακρυγιάννη Απομνημονεύματα, Κείμενον – Εισαγωγή –  Σημειώσεις Γιάννη Βλαχογιάννη, Έκδοσις Β΄, Τόμος Δεύτερος, Βιβλίον Β΄, 1828-1832, Έκδοσις Βιβλιοπωλείου Ε. Γ. Βαγιονάκη, Αθήναι 1947.

 

3. «Την εποχή αυτή και οι ξένοι πρεσβευτές – όπως δα και από την εποχή του Καποδίστρια – μέρα με την ημέρα γινόντανε θρασύτεροι και φανερά ο μεν Ρώσος μαζί με τον ναύαρχο Ρίκορτ ευνοούσαν τον Αυγουστίνο, ο δε Γάλλος και Άγγλος ερωτοτροπούσαν με τη συνταγματική κυβέρνηση της Περαχώρας. Η ανάμιξή τους μάλιστα στα εσωτερικά, στην περίοδο αυτή, ήταν κάτι παραπάνω από σκανδαλώδικη».

Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας, Γιάνη Κορδάτου, τόμος Δεύτερος, Η Επανάσταση του 1821, Εκδόσεις «20ός αιώνας», Αθήνα 1957.

 

4. ΙΘ΄ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ 18 – 3 – 1832

Έλληνες!

Όταν οι κραταιοί της Ελλάδος προστάται εβουλεύοντο υπέρ αυτής αγαθά και σωτήρια, καταχθόνιον τόλμημα την έσπρωχνεν εις Άργος κατά την 8 Δεκεμβρίου εις νέαν άβυσσον δυστυχημάτων. Αλλ’ η παντοδύναμος του Υψίστου χειρ την έσωσεν και αύθις.

Ενός μόνου, και τούτου μη Έλληνος, η παράφρων αυθαιρεσία εις μάτην εφαντάσθη δια της βίας και του δόλου να καταποντίση δια μας νόμους, ελευθερίαν και συμφέροντα της πατρίδος.

Χάρις εις το αγαθόν του Έθνους φρόνημα, εις των γνησίων πληρεξουσίων του αφοσίωσιν, χάρις εις την φρόνιμον δραστηριότητα της Διοικητικής Επιτροπής, εις τον ακαταμάχητον πατριωτισμόν των εθνικών στρατευμάτων!

Πλήρης του μεγάλου και σωτηρίου σκοπού των επιτυχία εσήμανεν ήδη παντού της ανομίας την καταισχύνην, της βίας την κατατρόπωσιν. Και τα εθνικά στρατεύματα, με την υψηλήν εντολήν των υπερασπιστών του νόμου και του λαού, εισέρχονται ήδη εις την Πελοπόννησον. Ειρηνικά και εύτακτα, θέλουν συντρίψει τα τελευταία της παρανομίας λείψανα, αν που τολμήσωσι να φανώσι.

Πελοποννήσιοι! Υποδεχθήτε προθύμως τους αδελφούς και συναγωνιστάς σας. Έχετε κοινά μετ’ αυτών τα συμφέροντα, τας ευχάς και τας χρείας. Ας είναι κοινή και η σύμπραξις δια την εκπλήρωσιν και ασφάλειάν σας.

Γενναίοι στρατιώται του Έθνους! Αι ευχαί του παντού σας συνοδεύουν. Διαβαίνοντες τον Ισθμόν έχετε έμπροσθέν σας νέον ευγενές στάδιον. Διατρέξατέ το ως το τέλος, εχθροί τω καταχρήσεων, φίλοι της ευταξίας και πειθαρχίας. Ούτω μόνον επισφραγίζετε το πατριωτικόν σας έργον. Στερεώνοντες την ησυχίαν, ανοίγετε δρόμον ελεύθερον και ασφαλή εις την σύναξιν όλων των πληρεξουσίων του Έθνους.

Πληρεξούσιοι, όλοι όσοι και όπου αν ευρίσκεσθε! Είσθε ήδη κατά πάντα ασφαλείς και ελεύθεροι. Σπεύσατε να ενωθήτε όλοι ομού. Ό τι τον τελευταίον Δεκέμβριον ούτε καν ν’ αρχίσετε σας εσυγχώρησε του επιβούλου Συμβουλίου το ανοσιούργημα, την πλήρη και νόμιμον Εθνικήν Συνέλευσιν, είναι ήδη ώρα να την αρχίσητε και να την τελειώσητε με ασφάλειαν, ελευθερίαν και αρμονίαν. Είναι του Έθνους κοινή ευχή και κατεπείγουσα χρεία, είναι της υψηλής Συμμαχίας φιλάνθρωπος και ρητή απαίτησις η προσωρινή Κυβέρνησις της Ελλάδος, συστημένη ή επικυρωμένη καθ’ όλους  τους νομίμους τύπους από πλήρη Εθνοσυνέλευσιν, να κυβερνήση το έθνος κατά νόμους, με επιείκειαν και αμεροληψίαν. Πληρεξούσιοι! Χωρίς να υποπέσητε εις βαρυτάτην ευθύνην δεν δύνασθε ν’ αναβάλετε ούτε στιγμήν τοιαύτην χρείας και απαιτήσεως την εκπλήρωσιν.

Έλληνες! Η μέλλουσα της πατρίδος μας αγαθή τύχη απεφασίσθη από τους κραταιούς ευεργέτας της. Δεν θέλομεν αργήσει ν’ απολαύσωμεν τ’ αγαθά της πατρικής και δικαίας Κυβερνήσεως του εκλεχθέντος ηγεμόνος κυριάρχου. Η λήθη των παρελθουσών διαφωνιών, η γενική ένωσις, η κοινή εις τους νόμους ευπείθεια και ησυχία, είναι τα μόνα μέσα δι’ ων δυνάμεθα ν’ ασφαλίσωμεν την τύχη μας, να δείξωμεν την βαθείαν ευγνωμοσύνην μας εις την υψηλήν Συμμαχίαν, και να προετοιμασθώμεν εις αξίαν υποδοχήν του ηγεμόνος της Ελλάδος. Ας εκπληρώσωμεν όλοι με θάρρος τας χρέη μας. Το παν ήδη μας εγγυάται το μέλλον ήσυχον και ευτυχές.

 

Εν Περαχώρα τη 18 Μαρτίου 1832

                                                                                     Ο Πρόεδρος

                                                                             Πανούτσος Νοταράς

 «Τα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας» Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων.

Βιβλιογραφία - Πηγές

  • Ιστορία του Ελληνικού Έθνους / Εκδοτική Αθηνών Α.Ε. τ. ΙΒ.
  • Κουκουλά Γ. Αντώνη, Στ’ αχνάρια του τόπου μου / Σχεδίασμα Ιστορικό για τον Δήμο Λουτρακίου – Περαχώρας / Έκδοση Πνευματικού Κέντρου Δήμου Λουτρακίου – Περαχώρας / Λουτράκι 1990.
  • Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας, Γιάνη Κορδάτου, τόμος Δεύτερος, Η Επανάσταση του 1821, Εκδόσεις «20ός αιώνας», Αθήνα 1957.
  • «Τα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας» Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων.
  • «ΣΗΜΑΙΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ / Συλλογή Εθνικού Ιστορικού Μουσείου» / Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Αθήναι 1996.

Σελίδα: Τα Δερβενοχώρια κατά την Επανάσταση

Παραπομπές / « Όταν οι πηγές αφηγούνται…»

1. « … και σας ομνύομε εις την Αγίαν Τριάδα ότι έχομεν αμετάτρεπτον απόφασιν να χύσωμεν και την ύστερην σταλαγματίαν του αίματός μας δια την πίστην και δια το Γένος και δια την Πατρίδα… Και βαστάτε το παρόν μας δι’ ένδειξιν του κάθε καιρού, ότι ει μεν και διαφορετικά φερθούμε απ’ όσα γράφομεν, να είμαστε αφανισμένοι και αιωνίως κατησχυμένοι και από τον Θεόν και από το Γένος…»

Απόσπασμα επιστολής των Δερβενοχωριτών, μεταξύ των οποίων ο Σακελλάριος και ο Νικόλαος Λογοθέτης από την Περαχώρα και ο Χατζηαναγνώστης από τα Μπίσια, προς τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη (Μανιάτη οπλαρχηγό, νεότερο αδελφό του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη που διακρίθηκε για τη φιλοπατρία και την ανδρεία του στην Επανάσταση του’21).

Αντώνη Γ. Κουκουλά, Στ’ αχνάρια του τόπου μου.

 

2. « … ΚΟΡΙΝΘΟΣ

Όσω μεγάλη και υπερήφανος επί των αρχαίων χρόνων, τόσο μικρά και πενιχρά επί της παρούσης εποχής, αφ’ ου παρά μεν του Ρωμαίου υπάτου Λουκίου Μουμμίου ανεσκάφη πριν, παρά δε των Τούρκων ηλώθη έπειτα, η πόλις της Κορίνθου έφερε πάντοτε μεγάλην την αξίαν εαυτής γεωγραφικώς και πολεμικώς, κειμένη μεταξύ δύο κόλπων του Κορινθιακού και Σαρωνικού και δια του Ισθμού συνάπτουσα την στερεάν μετά της Πελοποννήσου. Ιδίως δε, καθώς εν τη Αχαΐα και αλλαχού, ούτω και εν τη Κορινθία ηλπίζοντο έργα μεγάλα παρά των πολιτικών αυτής, ενημέρων μεν όντων προς όλας τας περί επαναστάσεως ενεργείας, απολαυόντων δε επιρροής απολύτου και καταστάσεις κεκτημένων ουχί ευκαταφρονήτους. Στρατιωτικών προσώπων σημασίας τινός εστερείτο όλως η επαρχία αυτή, ει και τόσω εκτεταμένη, πολυάνθρωπος και ορεινή κατά μέγα μέρος υπήρχε.

Οι Τούρκοι ταύτης περί τας εξακοσίας οικογενείας ωμοίαζον ωσεπιπολύ τοις του Άργους, εν μόνη κατοικούντες τη πόλει της Κορίνθου. Διεκρίνετο όμως παρ’ αυτοίς, ως και καθ’ άπασαν την Πελοπόννησον, ο πολυκτήμων και νουνεχέστατος Χουσεήν Κιαμήλ βεγής, λόγω και πράγματι δεσπόζων της Κορινθίας. Η εις την Τρίπολιν άνοδος τούτου από του Φεβρουαρίου μεσούντος, περί ης εμνημονεύσαμεν, μεγάλας ουσιωδώς παρείχεν ευκολίας τοις Κορινθίοις. Απεσταλμένοι παρά του εν Ύδρα Ιωάννου Κλάδου ο Ιάκωβος Θεοδωρίδης και Παναγιώτης Βογιατσόπουλος, διέθεσαν εγκαίρως πολλούς των Κορινθίων και της Μεγαρίδος, έγγραφον μάλιστα δόσαντας την περί της επαναστατικής προθυμίας αυτών διαβεβαίωσιν. Αλλ’ η αρχέπλουτος οικογένεια των Νοταραίων, και επομένως οι Δάσιοι και Γεώργιος Καλαράς, εδείχθησαν άτολμοι, αρχομένου του αγώνος, ει και συνεφώνουν πρότερον και μεθ’ όλων των προκρίτων της Πελοποννήσου εν γένει, και ιδίως μετά των συνεπαρχιωτών Θεοχάρου Ρένδου, Σταύρου Νικολάου, Αναγνώστου Οικονομοπούλου και λοιπών, ως και του εκ της Περαχώρας (Πειραίου) Γεωργίου Διδασκαλοπούλου. Ούτε διά την θέσιν κίνδυνοι άμεσοι και αναπόφευκτοι ηπειλούν αυτούς, διότι τα ορεινότατα της επαρχίας κατώκουν Τρίκκαλα, κωμόπολιν παρά τους βορεινούς πρόποδας του όρους Κυλλήνης, ούτε μόνωσίς τις φοβερά προέκειτο, εν ω χρόνω και το πλείστον της Πελοποννήσου υπήρχεν εν τοις όπλοις, και η Μεγαρίς άπασα διαθέσιμος ην όλως υπέρ της Κορίνθου. Γνωστόν, ότι η γείτων Μεγαρίς (τα λεγόμενα Δερβενοχώρια), τόσω αξιόλογος δια την θέσιν αυτής, πολλά είχεν όπλα, ως επιτετραμμένη πάντοτε την ασφάλειαν των Ονείων ορέων (Μεγάλων Δερβενίων), και ουδένα εσωτερικώς έφερε Τούρκον.

Φέρει όμως εις τα άκρα εναντία ο δισταγμός, άπαξ εισχωρήσας, και η ατολμία, άμα κυριεύσασα. Διά τούτο ευθύς, ότε μετά την έκρηξιν του κινήματος των Καλαβρύτων διέταξεν ο βοεβόνδας της Κορίνθου κατ’ απαίτησιν της ισχυούσης μητρός του Κιαμήλ βεγή, ο Ανδρίκος Νοταράς, νεώτερος των τριών αδελφών, κατέβη εκ των Τρικκάλων, ομηρεύσων επίσης παρ’ αυτώ υπέρ της ακινησίας του τόπου, ότε και ο Σωτήριος Νοταράς ανέβη εις την Τρίπολιν, ομηρεύσων επίσης παρά τη κεντρική αρχή. Εντεύθεν και η εις τα Τρίκκαλα σπουδαία αποστολή του πρωτοσυγκέλου Αμβροσίου Σιναΐτου, γενομένη παρά των εν Καλαβρύτοις Χαραλάμπου, Θεοχαρόπουλου και λοιπών, απέτυχε, ο δε μόνος απολειπόμενος ήδη εκ των Νοταρών Πανούτσος, ο πρεσβύτερος αδελφός, εξέκλινε και πέραν του δέοντος. Οπόσω παράδοξα αληθώς και αντιφατικά παρουσιάζονται πολλάκις τα του κόσμου! Άλλοτε η Κόρινθος ωνομάσθη «πάσης Ελλάδος φως». ήδη δε εκινδύνευεν, ίνα καταστή πάσης Ελλάδος σκότος. Αλλ’ ενώπιον της γενικής ιδέας και κινήσεως ώχοντο πλέον, « ηδέ προ οδού εγένοντο» και αρχαιότης οικογενείας, και επιρροή και χρήματα, και απειλαί και τα τοιαύτα…»

Ιωάννου Φιλήμονος, Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, τόμος Γ΄.

3. «Ο δραστήριος Σιναΐτης τρέχει ευθύς εις το Πείραιον (Περαχώρα) προς τον Διδασκαλόπουλον, δραστήριον όντα όργανον εφ’ απάσης της Μεγαρικής, εγχειρίζει δ’ αυτώ το οικείον γράμμα των Καλαβρυτινών, όπερ πανδήμως αναγινώσκεται, και αμέσως πεμπόμενον εις τας λοιπάς κωμοπόλεις της Γερανείας (Κουντούρων), της Πίσσας και της Ισσού (Βίλιας), τον ενθουσιασμό κινεί όλων, κοινώς αναγινωσκόμενον επίσης…» 

Ιωάννου Φιλήμονος, Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, τόμος Γ΄.

 

4. « … ο δε Πρωτ. Αμβρόσιος Σιναΐτης περιπατών ημέραν και νύκτα, επήγεν εις την Κωμόπολιν της Περαχώρας, και του Μπίσια, και αναγνούς τα παρά των προκρίτων των Καλαβρύτων γράμματα εις επήκοον των κατοίκων των ρηθεισών Κωμοπόλεων (οίτινες ακούσαντες τόσον τα γράμματα όσω και τα οποία ανήγγειλεν εις αυτούς, καθ’ ας είχε παραγγελίας, έτι δε και όσα εξ ιδίων του ωμίλησεν εις αυτούς, ως μέλος ων Εταιρίας, ενθουσιασθέντες, ωπλοφόρησαν), τότε συμπεριέλαβε μεθ’ εαυτού τον Γεώργιον Διδασκαλόπουλον, και ομοθυμαδόν μετέβησαν εις τα Κούντουρα, Βίλια, και Μέγαρα, προς τους κατοίκους των οποίων αναγνόντες τα γράμματα αφού τους επληροφόρησαν, ότι εκείνη ήτον η ώρα, ωπλοφόρησαν κακείνοι ενθουσιασθέντες εκ των γραμμάτων και των αγγελιών του Πρωτοσυγκέλλου Αμβροσίου Σιναΐτου και του Γ. Διδασκαλοπούλου…» 

Αμβροσίου Φραντζή, Επιτομή της Ιστορίας της Αναγεννηθείσης Ελλάδος, τόμος Β΄.

  

5. «Εκλαμπρότατε κύριε!

Εκ των Δερβενοχωρίων τη 15 Μαρτίου 1821

Παρά τον Πανοσιώτατον κυρ Ιάκωβον Θεοδωρίδην και κυρ Παναγιωτάκην Πογιατζόπουλον επληροφορηθήκαμεν διά ζώσης φωνής περί πάντων των φρονημάτων σας, και κατά τας οδηγίας σας εμείναμεν άπαντες ευχάριστοι και πρόθυμοι εις κάθε δυνατήν εκδούλευσιν του κοινού σκοπού της πατρίδος. Διο  και παρακαλούμεν τη υμετέρα Εκλαμπρότητι να αποφασίσητε το διπλόν από τον σκοπόν σας, όπου έχετε απόφασιν, και να ήσθε βέβαιος, ότι είμεθα έτοιμοι εις κάθε περίστασιν μέχρι αίματος. Και προς τούτοις ερεθίζετε και τους εντιμότατους αδελφούς τους ομοφρονούντας, τον τε κυρ Λάζαρον Κουντουριώτην και αδελφόν, κυρ Λάζαρο Τζαμαδόν και αδέλφια Τομπάζη, και όσους άλλους γνωρίζετε, οπού παρά των ανωτέρω φίλων επληροφορήθημεν τα υποκείμενά των, δια να δείξωσι τον πατριωτισμόν των και φιλογένειαν εις την παρούσαν περίστασιν. Και με όλον τον προσήκον σέβας μένομεν πρόθυμοι των επιταγών σας ως δούλοι και αδελφοί

ΟΙ ΕΚ ΤΩΝ ΚΟΥΝΤΟΥΡΩΝ,

ΟΙ ΕΚ ΤΩΝ ΜΕΓΑΡΩΝ,

ΟΙ ΕΚ ΤΗΣ ΠΕΡΑΧΩΡΑΣ,

ΟΙ ΕΚ ΤΗΣ ΒΙΛΙΑΣ,

ΟΙ ΕΚ ΤΗΣ ΜΠΙΣΙΑΣ.

Καγώ Ιάκωβος ο Θεοδωρίδης, νυν δε Αχιλλεύς από τους Α. ονομασθείς, μαρτύρομαι τα άνωθεν.

Τω εκλαμπροτάτω Κυρίω Σιγνιόρ Ιωάννη Κλάδω, Ρωσσικώ Κονσόλω της Ύδρας.

Προσκυνητώς εις Ύδραν»

Ιωάννου Φιλήμονος, Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, τόμος Γ΄.

  

6. « … και η Μεγαρίς άπασα διαθέσιμος ην όλως υπέρ της Κορίνθου. Γνωστόν, ότι η γείτων Μεγαρίς (τα λεγόμενα Δερβενοχώρια) τόσω αξιόλογος δια την θέσιν αυτής, πολλά είχεν όπλα, ως επιτετραμμένη πάντοτε την ασφάλειαν των Ονείων Ορέων (Μεγάλων Δερβενίων) και ουδένα εσωτερικώς έφερεν Τούρκον.» 

Ιωάννου Φιλήμονος, Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, τόμος Γ΄.

 

7. «Οι κάτοικοι της Μεγαρίδας, που ήταν πέντε μεγάλα χωριά τα Δερβενοχώρια, είχαν ευνοηθεί ιδιαίτερα από την Πύλη. Τους είχε ανατεθεί η φύλαξη των Γερανείων, που οδηγούσαν στον Ισθμό της Κορίνθου. Με τον όρο, ότι θα διατηρούσαν συνεχώς στην υπηρεσία, ένα σώμα ανδρών, είχαν απαλλαγεί από διάφορους φόρους. Ο αριθμός των ενόπλων των πέντε χωριών ανερχότανε στους 2.000 άνδρες.». 

« …εκ των αρματολών δεν ευρίσκοντο ειμή οι Δερβενοχωρίται, εμπειροπόλεμοι φρουροί των στενών της Μεγαρίδος, οίτινες προ ετών αλαζόνως και υπεροπτικώς εφέροντο και υπό των περιηγητών ως τα καταλληλότερα όργανα της Επαναστάσεως εθεωρούντο…»

Λάμπη Δ. Αποστολίδη, Η Κορινθία στην Επανάσταση του 1821, Α΄ τόμος, σελ. 228-229.

 

8. [Με το «Δεύτε λάβετε φως» και το πρώτο «Χριστός Ανέστη» φωτοχυσίες απλώθηκαν ολόγυρα και μπαταριές παλληκαριών αντιλάλησαν στις γύρω βουνοπλαγιές. Μεγάλη ποσότητα από ρετσίνι, που συγκεντρώθηκε στην βουνοκορφή των Γερανείων «Γκούρα» ανάφθηκε την ίδια ώρα και σκόρπισε ολόγυρα πελώριες πύρινες γλώσσες, που προειδοποιούσαν τους ραγιάδες της Κορινθίας, πως τα Δερβενοχώρια ξεσηκώθηκαν και κήρυξαν την επανάσταση. Πολλοί από το εκκλησίασμα έκλαιγαν από συγκίνηση και από χαρά, καθώς μιλούσαν για τον μεγάλο αγώνα της Φυλής και παρορμούσαν τους επαναστάτες να εγκαταλείψουν με το ξημέρωμα της μεγάλης ημέρας σπίτια, γυναίκες, παιδιά και πατρικά χώματα, να κάνουν γιουρούσι στην Κόρινθο και να πολιορκήσουν τους Τούρκους στον Ακροκόρινθο, οι αρχηγοί Γεώργιος Διδασκαλόπουλος, Σταύρος Νικολάου, ο Αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος Σιναΐτης και ο αντιπρόσωπος της Ύδρας παπάς και γραμματοδιδάσκαλος Ιάκωβος Θεοδωρίδης. Στο «Χριστός Ανέστη» των παπάδων, απαντούσε με μια φωνή το εκκλησίασμα: Και η Ελλάς ανέστη!]

Λάμπη Δ. Αποστολίδη, Η Κορινθία στην Επανάσταση του 1821, Α΄ τόμος.

 

9. « … Οι Οτουμανοί με υπώπτευσαν, ότι εγώ είμαι ο ενεργών, … και εις τας 22 (Μαρτίου 1821) ανεχώρησα εδώ εις τα Δερβενοχώρια. Κατόπιν έστειλαν ζητώντας με εις την Ντουάναν, πλην εις μάτην. Εδώ ηύρα το γένος ενθουσιασμένο από τους Αδελφούς κατά τας ιδέας και τας διαταγάς όπου είχαμεν και τους είχαν πληροφορημένους, ως οπού κοινώς τα Δερβενοχώρια είναι ενθουσιασμένα. Από την πόλιν Κόρινθον οι Οτουμανοί εκουβαλήθηκαν εις το κάστρον, οι δε Χριστιανοί ανεχώρησαν οι περσότεροι εις τούτα τα δύο χωρία Περαχώρα και Μπίσια, και άλλοι αλλαχόθεν. Την Τρίτην μετά τας 2 ώρας της νυκτός ήρθε τάταρης του Κιαμήλ Μπεή από Τριπολιτσά, και επήγεν εις το κονάκι του Κυρ Ανδρίκου Νοταρά, και τον επήραν και τον επήγαν δια νυκτός εις το Κάστρον, και του απέρασαν τα σίδερα. Τους δε δούλους του εις την φυλακήν του σαραγιού… Τα αναγκαία οπού έχομεν είναι σκόνη και μολύβι… Εμείς από σήμερον σφαλούμεν τα ντερβένια. Πρόφθασέ μας προς τούτοις και την εξαποστολήν ενός ή και δυνατόν δύο καραβίων, τα οποία δεν θέλουν κάμη άλλο τι, ειμή βολτατσάροντας να ρίπτουν από ένα ή δύο κανόνια την ημέραν…».

Αυθημερόν (25 Μαρτίου 1821) έγραφεν εκ της Μπίσιας και ο Ιάκωβος Θεοδωρίδης: «Τα πράγματα τα εύρον ανώτερα των ελπίδων… Οι Αδελφοί μετά Θεόν τας ελπίδας εις υμάς και εις την συντροφίαν τας έχουν… Από σήμερον κάμνομεν Ανάστασιν εις την Μπέρα-χώρα και εις την Μπίσιαν, ότι η περίστασις έτσι το καλεί, και αύριον ίσως κάμνομεν και εις τα Μέγαρα… Παρακαλούμεν όλοι οι Α΄ να μας δώσης το σχήμα της σημαίας της παντιέρας, δια να το ράψωμεν.»

Ιωάννου Φιλήμονος, Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, τόμος Γ΄.

 

10. « … και ούτω συναθροισθέντες (την 27 Μαρτίου) εις τα Μεγάλα Δερβένια πλείονες των 1500 αφού έψαλον παράκλησιν, κατέβησαν εις Κεγχριάς, όπου ταυτοχρόνως επαρουσιάσθη και ο Επίσκοπος Δαμαλών Ιωνάς μετά των κατοίκων του Σοφικού, και των λοιπών Κωμοπόλεων και Κωμών του Κάτω Αχαγιέ (Ερμιονίδος και Τροιζηνίας) περίπου των 600 οπλοφόρων, οίτινες συνενωθέντες μετά των Περαχωριτών και λοιπών, εσχημάτισαν εν σώμα συγκείμενον από 2.200 Έλληνας, μεθ’ ων ήτον και ο κατά πάντα γενναίος και ατρόμητος ανήρ ο Γεώργιος Λύκος Χελιώτης άνευ της συγκαταθέσεως των Νοταραίων.»

Αμβροσίου Φραντζή, Επιτομή της Ιστορίας της Αναγεννηθείσης Ελλάδος, τόμος Β΄.

           

11. « … Και ιδού ο πατριώτης επίσκοπος Ιωνάς επί κεφαλής εξακοσίων περίπου Σολυγείων (Σοφικιτών) της Κορινθίας, Τροιζηνίων και Ερμιονιτών, ο ηγούμενος Γρηγόριος μετά των πολλών Σαλαμινίων (Κουλουριωτών). ο Σιναΐτης και ο Διδασκαλόπουλος μετά των Πειραίων (Περαχωριτών), ο Αθανάσιος Μαρκέλλος και Ιωάννης Πανούσης μετά των Μεγαρέων, Πισσιώται δε και Ισσείς (Βιλιώται) υπό τον Αναγνώστην Στέφαν, μέρος Γερανέων (Κουντουριωτών) υπό τον Οικονόμον και άλλοι Κορίνθιοι υπό τον Παπανίκαν, συγκεντρούνται τη 30 Μαρτίου, ημέρα Τετάρτη, οι μεν εν ταις Κεγχρεαίς (Κεχριαίς) οι δε κατά το λεγόμενον Τείχος του Ισθμού (των Εξαμιλίων). Όλοι ούτοι, περί τους χιλίους πεντακοσίους αριθμούμενοι, συνεφώνησαν, ίνα πολιορκήσωσι τον Ακροκόρινθον και αβλαβή την πόλιν τηρήσωσιν, αφ’ ης οι Τούρκοι προλαβόντες ανέβησαν εις το φρούριον πανέστιοι, φέροντες σιδηροδέσμιον και τον Ανδρίκον Νοταρά εκ διαταγής κατεπειγούσης του εν Τριπόλει Κιαμήλ βεγή. Ολίγοι δε τινες έμενον εντός ενός πύργου της πόλεως, του Καρά-Σούλου λεγομένου, όπως ευκολύνωσιν ούτω την μεταφοράν ύδατος εις το φρούριον…» 

Ιωάννου Φιλήμονος, Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, τόμος Γ΄.

  

12. « … Τη 31 μαρτίου εισήλθον οι εν ταις Κεγχρεαίς και τω Τείχει εις την πόλιν, ης διηρπάγησαν αι τουρκικαί οικίαι. Αι δε κατά την παραλίαν και το Διαβατίκι αποθήκαι του Κιαμήλ βεγή εγένοντο λάφυρον των Πειραίων ( Περαχωριτών). Τη 1 απριλίου διεκόπη η συγκοινωνία των του Ακροκορίνθου, και η πολιορκία του φρουρίου ήρξατο. Τη 3 του μηνός τούτου έφθασαν δύο χαλκά τηλεβόλα, πεμφθέντα μετ’ άλλων πολλών πολεμοφοδίων παρά του εν Ύδρα Ιωάννου Κλάδου, και δι’ αυτών πολεμηθέντες οι εν τω πύργω Τούρκοι παρεδόθησαν. Εκ τούτων δ’ απέστειλαν ένα οι πολιορκούντες προς τους εν τω φρουρίω, προτρεπομένους, ίνα παραδοθώσιν ως μη έχοντες σωτηρίας ελπίδα. εκείνοι όμως απεκρίθησαν διά των τηλεβόλων. Εντεύθεν τη 6 Απριλίου ετέθησαν τα δύο τηλεβόλα κατά της πύλης του φρουρίου, δι’ ην αιτίαν οι Τούρκοι εταράχθησαν έτι μάλλον, θεωρούντες συστηματικά τα πράγματα. Ούτως η Κορινθία άπασα ωπλίσθη, και ικανοί ένοπλοι εκ του Κάτω και Επάνω τμήματος (ναχαγιέ) προστεθέντες, κατέστησαν την πολιορκίαν ισχυρωτέραν.

Ταύτα διέτρεξαν κατά την επανάστασιν της Κορινθίας. Η διαγωγή των Νοταρών απόρροια ήτο καρδίας αδυνάτου και εντυπώσεων στιγμιαίων, ουχί δε και προθέσεώς τινος αντιπατριωτικής. Ήθελον ούτοι συστηματικώτερα τα πράγματα, ωσανεί ηδύναντο γενέσθαι τοιαύτα, και τον παρόντα καιρόν αναρμόδιον εθεώρουν, ωσανεί υπήρχε βεβαιότης τις περί αρμοδιότητος εν τω μέλλοντι. Τον πατριωτισμόν αυτών βεβαιόνει εκτός των άλλων και η από 20 Δεκεμβρίου 1820 έγγραφος υπόσχεσις του πρεσβυτέρου της οικογενείας Πανούτσου Νοταρά: «… Όσον εκ μέρους μας, (έγραφε τότε προς τους εν Αιγίω συνελθόντας) αναδυόμεθα μετά χαράς τον προκείμενον αγώνα, ευχαριστούμενοι να γενώμεν «ΠΕΡΙΨΗΜΑ ΠΑΝΤΩΝ», να αποβώμεν όμως επωφελείς τω γένει κατά δύναμιν…». Τους δε φόβους αυτών, αυξηθέντας προσκαίρως επί της ελεύσεως του Κεχαγιά βεγή εν τη Κορίνθω, βλέπομεν εκλείψαντας δια παντός από της μάχης του Βαλτετσίου, μεθ’ ην ο Πανούτσος Νοταράς συνεσυζήτει και συνυπέγραφεν εν Βερβένοις μετά των άλλων προκρίτων της Πελοποννήσου, τελευτώντος του Ιουνίου.» 

Ιωάννου Φιλήμονος, Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, τόμος Γ΄.

  

13. « … Επανήλθον δ’ ωσαύτως συναγωνιζόμενοι και Πειραίοι (Περαχωρίτες) υπό τον Γεώργιον Διδασκαλόπουλον και Μεγαρείς υπό τον Πανούσην… έτι και κατά την παρούσαν περίστασιν θεωρούνται επαίνων άξιοι ό,τε Θεοχάρης Ρέντης, Σταύρος Νικολάου, Αναγνώστης Οικονόμου, Μιχαήλ Λελέκος, Γεώργιος Τριανταφυλλίδης, άλλοι τε και ο εν Ύδρα Ιωάννης Κλάδος…»

Ιωάννου Φιλήμονος, Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, τόμος Γ΄.

 

14. «Αι δε κατά την παραλίαν και το Διαβατίκι αποθήκαι του Κιαμήλ βεγή εγένοντο λάφυρον των Πειραίων (Περαχωριτών).» 

Ιωάννου Φιλήμονος, Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, τόμος Γ΄.

 

15. « … σφραγίσαντες ταυτοχρόνως και τας αποθήκας του σίτου, της κρίθης και του αραβοσίτου δια να διατηρώνται αι δια τα στρατόπεδα αναγκαιούσας τροφαί χωρίς καταχρασθώσι παρά τινός.»

Αμβροσίου Φραντζή, Επιτομή της Ιστορίας της Αναγεννηθείσης Ελλάδος, τόμος Β΄.

Βιβλιογραφία - Πηγές

  • Ιωάννου Φιλήμονος, Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως /Αθήναι / Τύποις Π. Σούτσα και Α. Κτενά /1859
  • Αμβροσίου Φραντζή / Επιτομή της Ιστορίας της Αναγεννηθείσης Ελλάδος / τόμος Β΄ / Εν Αθήναις 1839
  • Λάμπη Δ. Αποστολίδη, Η Κορινθία στην Επανάσταση του 1821 / τόμοι 1ος & 2ος / Εκδόσεις «Κορινθιακή Βιβλιοθήκη» Νίκος Θεοχαρόπουλος / Αθήνα 1971
  • Αντώνη Γ. Κουκουλά, «Στ’ αχνάρια του τόπου μου / Σχεδίασμα Ιστορικό για τον Δήμο Λουτρακίου – Περαχώρας», Έκδοση Πνευματικού Κέντρου Δήμου Λουτρακίου Περαχώρας, Λουτράκι 1990.
  • Ιωάννου Φιλήμονος, Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως /Αθήναι / Τύποις Π. Σούτσα και Α. Κτενά /1859
  • Αμβροσίου Φραντζή / Επιτομή της Ιστορίας της Αναγεννηθείσης Ελλάδος / τόμος Β΄ / Εν Αθήναις 1839
  • Λάμπη Δ. Αποστολίδη, Η Κορινθία στην Επανάσταση του 1821 / τόμοι 1ος & 2ος / Εκδόσεις «Κορινθιακή Βιβλιοθήκη» Νίκος Θεοχαρόπουλος / Αθήνα 1971
  • Αντώνη Γ. Κουκουλά, «Στ’ αχνάρια του τόπου μου / Σχεδίασμα Ιστορικό για τον Δήμο Λουτρακίου – Περαχώρας», Έκδοση Πνευματικού Κέντρου Δήμου Λουτρακίου Περαχώρας, Λουτράκι 1990.
  1.  

Σελίδα: Τα Δερβενοχώρια κατά την Τουρκοκρατία

Παραπομπές / « Όταν οι πηγές αφηγούνται…»

1. « … Τα Ντερβενοχώρια Αττικής και Μεγαρίδος είναι επτά χωρία: Κούντουρα, Βίλια, Περαχώρα, Μπίσια, Μάζι, Μέγαρα και Εξαμίλια. Αυτά κατά το παρόν είναι τα πλέον ελεύθερα και ακαταπάτητα χωρία οπού να είναι εις όλην την Βοιωτίαν και Πελοπόννησον, έστοντας και να έχουν τα προνόμια να είναι φύλακες εις τους δρόμους οπού εισέρχονται από Βοιωτίαν εις Πελοπόννησον, αρχινώντας από το γεφύρι της Τανάγρας έως εις τον Ισθμόν της Κορίνθου.

Και έχουν υπόσχεσιν εις την αυθεντίαν να αποκραίνονται όλοι κοινώς εις κάθε ζημίαν οπού ήθελεν ακολουθήσει εις τους δρόμους αυτούς εις το ένα χίλια, και έχουν βίγλες εις κάθε στενόν του δρόμου. Και δια ταύτην την αιτίαν είναι πολλά ολιγότερα τα δοσίματά τους εις την αυθεντίαν. Είναι χαράτζι τους από 90 παράδες και η ποσότης των χαρατζίων αποκομμένη 700 χαράτζια. Και εκείνοι μοιράζοντάς τα ανάμεσόν τους, τους πίπτει από μία ολίγη ποσότης παράδων του κάθε ενός. Δίδουν οι υπαντρεμένοι και εις τον σπαή τον κάθε χρόνον δια σπέντζα παράδες 44 και οι ανύπαντροι, οπού είναι επάνω των δεκαπέντε χρόνων, 22 παράδες. Και την δεκαετίαν εις τους καρπούς τους, εις τα δέκα ένα· και εις τους αυθεντικούς ανθρώπους οπού περνούν, δύο φαγητά – ένα εις Κούντουρα και το άλλο εις Μέγαρα, ότι αυτά είναι πλησίον εις τους δρόμους. Και όσα έξοδα γίνουν τον χρόνον, τα ρίπτουν και εις τα επτά χωρία και τα πληρώνουν ανάμεσόν τους κατά την δύναμιν του κάθε ενός. Είναι: τα Κούντουρα έως 300 σπίτια, τα Βίλια έως 150, το Μάζι έως 30, η Περαχώρα έως 200, τα Μέγαρα έως 350, τα Μπίσια έως 80, τα Ξαμίλια έως 20, το όλον 1.130 σπίτια.

Εις τους 1770 δεν ήτον τα ήμισυ και από τότε υπάγουν καθημερινώς αυξάνοντας οι φαμελίες (των Ντερβενοχωρίων) και την καλλιέργειαν της γης και αγοράζουν και τόπους από τους πέριξ Τούρκους όσους εύρουν. Αγόρασαν τώρα οι Κουντουριώτες όλην της Ελευσίνας την γην από τους αγάδες της Αθήνας. Αγόρασαν οι Βιλιώτες εις τον κάμπον της Πλαταιάς πολλήν γην έως τον ποταμόν της Τανάγρας από τους αγάδες της Θήβας. Αγόρασαν οι Περαχωρίται ένα κάμπον χέρσον επάνω εις τον Ισθμόν και άρχισαν να τον καλλιεργούν.

Αυτά τα χωρία έλαβον τα προνόμια από τους Τούρκους εις τα 1677 (1687), όταν οι Βενέτικοι επήραν την Πελοπόννησον από τους Τούρκους. Τα χωρία αυτά εστάθησαν εις την υποταγήν των Τουρκών εις την Θήβαν και έλαβαν από την Πόρταν την οθωμανικήν αυτά τα προνόμια: να είναι φύλακες του δρόμου, να εμποδίζουν τους Βενετζάνους, να μην έχουν την διάβασιν της Βοιωτίας και να περνούν οι κλέπται του Μορέως εις την Βοιωτίαν να κλέπτουν. Αυτοί ήτον οκνηροί το πρότερον εις την γεωργίαν, πάρεξ έζουν βόσκοντες γίδια μερικοί και άλλοι ξυλοφόροι των ξύλων της φωτίας, να φέρουν εις Κόρινθον, εις Αθήναν και Θήβαν, και εσύναζαν και το ρετζίνι των πεύκων.

Και εζούσαν με πολλήν πτωχείαν έως εις τους 1770 (Ορλωφικά), όπου με την άδειαν του βεζίρ Μουσούν Ογλού εσκότωσαν πολύ πλήθος Τουρκών οπού επήγαν να έβγουν από τα ντερβένια χωρίς άδειαν του Μουσούν Ογλού, όπου ήτον φορτωμένοι από τα κούρση του δυστυχούς Μορέως. Και ο πασιάς δίδοντας άδειαν των ντερβεντζήδων ή να τους γυρίζουν οπίσω ή να τους θανατώσουν. και μετ’ αυτήν την αιτίαν τους εθανάτωναν. Και παίρνοντας εκείνα τα λάφυρα, επλούτισαν και μετήλλαξαν την οκνηρίαν εις καλλιέργειαν και πραγματείαν και υπάγουν πλουταίνοντες. Είναι συνήθεια να έχουν έναν Τούρκον με τίτλον να λέγεται ντερβέν αγάς και αυτό διότι το έχουν απαίσιον να είναι ρωμαίος αρχηγός. Αυτόν τον Τούρκον τον εκλέγει ο μπέης της Κορίνθου και παίρνει αναφοράν από τους ντερβεντζήδες και στέλλει εις την Πόλιν και του φέρνει το φερμάνι. Και η πάγα του δίδεται από το μιρί της Πελοποννήσου. Ημπορούν την σήμερον να είναι άνθρωποι δια να κρατούν άρματα έως δύο χιλιάδες …»

Χειρόγραφον 93.3,  έτους 1796, Γεννάδειος  Βιβλιοθήκη       

 

2. «… Ο τότε πασσάς του στρατού, τους εσύστησεν εις τον τότε σουλτάνον όστις εξέδωκε φιρμάνι το οποίον ώριζεν να μην τολμά ποτέ κανείς μουσουλμάνος, ή άλλος τις να πειράξη αυτούς [τους Δερβενοχωρίτες] και τα πράγματά των, αλλά ούτε κονάκι να κάνουν εις τα σπίτια των, και αν τυχόν εξ ανάγκης ήθελε μείνει κανείς εκεί, ό,τι ήθελε χρειασθή, δια της πληρωμής να το παίρνη. Αλλ’ είχον την υποχρέωσιν να κουβαλούν νερό εις τους δρόμους δια να ποτίζουν τους στρατιώτας και τα ζώα της τουρκικής εξουσίας και προσέτι, να φροντίζουν ώστε να μη χάνωνται τα τούρκικα ταχυδρομεία (μεζίλια)…»

Φωτάκου Χρυσανθόπουλου (Πρώτου Υπασπιστού του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη), Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως

Βιβλιογραφία - Πηγές

  • Αντώνη Γ. Κουκουλά, «Στ’ αχνάρια του τόπου μου / Σχεδίασμα Ιστορικό για τον Δήμο Λουτρακίου – Περαχώρας», Έκδοση Πνευματικού Κέντρου Δήμου Λουτρακίου Περαχώρας, Λουτράκι 1990.
  • Νικόλαου Γεωργίου, «Στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης / Η Μάχη της Περαχώρας – Σεπτέμβριος 1822 / Όταν οι πηγές αφηγούνται …», 2021.
  • Γεώργιου Δ. Τσεβά, «Ιστορία των Θηβών και της Βοιωτίας από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερον», Τόμος Α΄- Β΄ Αθήνα, 2006.
  • Π. Χριστόπουλου, «Η περί τον Κορινθιακόν περιοχή κατά τα τέλη του ΙΗ΄ αιώνος», Επετηρίς Εταιρείας Στερεοελλαδικών Μελετών, Γ΄ Τόμος.
  • Γιώργου Μιλτ. Σαλεμή, Σχόλια επί του Χειρογράφου 93.3, έτους 1796 της Γενναδείου  Βιβλιοθήκης, Το ντερβένι των Κουντούρων και το Σχηματάρι μέσα από δύο σπάνια κείμενα, Νυν & αεί Κούντουρα, hhps:// geosalemis.blogspot.com.

Σελίδα: Τουρκοκρατία

Βιβλιογραφία - Πηγές

  • Ελληνική Ιστορία / Τουρκοκρατία και Ελληνική Επανάσταση, Εκδοτική Αθηνών – Η Καθημερινή, Ε΄ τόμος.
  • Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου / Ι. Κολιόπουλος, Α. Καλλιανιώτης, Ι. Μιχαηλίδης, Χ. Μηνάογλου, Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, 2021.
  • Τα κυριότερα  επαναστατικά  κινήματα  –  Ανάκτηση  από  το διαδίκτυο: https://eugpapanikolaou.blogspot.com/2013/11/blog-post_4541.html